بومگردی شاخه‌ای از صنعت گردشگری است که به‌صورت هدفمند امکان استفاده از ظرفیت‌ها و زیرساخت‌ها در کالبد خرده‌فرهنگ‌های بومی را مهیا می‌کند و نگاه اصولی به این بخش و رعایت ضوابط آن عامل جذب گردشگر و توسعه این صنعت می‌شود. اقامتگاه‌های بومگردی باید بر اساس ضوابط زیست‌محیطی و گردشگری در محیط‌های طبیعی و بومی با رعایت شاخص‌های معماری بومی، بافت تاریخی و سیمای طبیعی هر منطقه شکل بگیرد و با بیشترین تعامل جامعه محلی و توجه به اقلیم، زمینه حضور گردشگران، خدمات کیفی و سازگار با فرهنگ بومی را فراهم کنند. در بومگردی، گردشگر با فرهنگ و نوع زندگی مردم منطقه از نزدیک آشنا می‌شود و در فعالیت‌های روزانه آنان مشارکت دارد و در ارتباط ایجادشده بین میزبانان و گردشگران، مردم منطقه نیز با فرهنگ مردمان دیگر مناطق و کشورها آشنا شده و برآیند آن بهبود تعامل فرهنگی و رونق اقتصادی برای جامعه هدف گردشگری بر اساس داشته‌های بومی است. شهرستان خمین در نوار جنوبی استان مرکزی ۲۵۰ اثر تاریخی و طبیعی دارد که در سایه راهبردهای هدفمند و حساب‌شده می‌توان از آن‌ها در قالب اکوتوریسم و بومگردی، منافع متعددی را به دست آورد. وجود دستکندها و سنگ‌نگاره‌ها با قدمت بالا در خمین این شهرستان را در رتبه نخست مزیت‌های مذکور قرار داده و می‌توان باکمی درایت و برنامه حساب‌شده از این ظرفیت‌ها در راستای توسعه اقتصادی منطقه سود جست.
خمین ازنظر بهره‌مندی از کبوتر خانه‌ها رتبه نخست استان مرکزی را دارد و بسیاری از روستاهای آن با سبک زندگی سنتی بکر و رسوم زیبا و جذاب در کنار طبیعت دیدنی و تولیدات سنتی نظیر دست بافته‌ها و زیراندازها، عسل، لوبیا، زعفران، انگور، گل و گیاه زینتی و محصولات سردرختی شرایط خاصی را ایجاد کرده‌اند که باید با نگاهی علمی به مقصد گردشگری تبدیل شوند و در این راستا ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی با مؤلفه‌های محیطی سازگار اهمیت زیادی دارد تا بتواند آوازه دیدنی‌های اکوتوریسم این منطقه را سر زبان‌ها بیندازد.
راهبرد بومگردی نباید تصنعی و تکلیفی باشد
نیما مولوی راهنمای طبیعت‌گردی نیز گفت: راهبرد جدیدی که در حوزه اکوتوریسم و بومگردی کشور آغازشده مبارک است اما باید هوشیار بود که به‌صورت تکلیفی و تصنعی به‌پیش نرود چراکه اگر دچار این آسیب شود به‌شدت در صنعت گردشگری آثار سوء خواهد داشت. او توضیح داد: گردشگران طبیعی و فرهنگی از مؤلفه‌های زندگی شهرنشینی خسته‌اند و به دنبال گریزگاه بکر و یافته‌های فرهنگی و طبیعی ناب هستند که به‌صورت دست‌نخورده تجربه کنند و از آن لذت ببرند و اگر حوزه اکوتوریسم و بومگردی به معنای واقعی این جذابیت را فراهم نکند آنان از پذیرش مقصد منصرف خواهند شد. این راهنمای طبیعت‌گردی اظهار داشت: اقامتگاه بوم‌گری را نباید ساخت بلکه باید بر مبنای فرهنگ و ویژگی‌های بومی تجهیز کرد و مکان‌یابی و کیفیت خدمات نیز در آن اهمیت زیادی دارد چراکه گردشگر می‌خواهد به معنای واقعی با مردمان آن منطقه در مدت اقامت زندگی کند و در امور روزمره آنان شریک باشد، از غذای آنان تناول کند و با رسومات آنان همراه شود. مولوی بیان کرد: بسیاری از اقامتگاه‌های بومگردی کنونی با صرف هزینه زیاد دایر شده‌اند اما مشتری در حد کافی ندارند و سطحی از بی‌اعتمادی بومیان منطقه از گردشگران و یا برعکس آن رخ می‌دهد که ضعف در زیرساخت آموزش را نشان می‌دهد و دیدن مناظر پر از پسماند در طبیعت و آسیب‌های پیامد حضور گردشگر در ظرفیت‌های زیستی و فرهنگی موضوعی است که باید از سوی مسئولان امر جدی گرفته شود.
گردشگری نیازمند آموزش است
«سعید مشرفی» یکی دیگر از راهنمایان طبیعت‌گردی استان مرکزی گفت: گردشگری قبل از هر چیز تشنه آموزش است و جامعه محلی و گردشگر باید ضوابط و قوانین را بدانند و رعایت کنند و نباید در این حوزه فرهنگ و داشته‌های مناطق آسیب ببینند. او افزود: هر اقدامی باید ابتدا به‌خوبی تجزیه و تفسیر شود و اگر کشورهای دیگر در بومگردی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند به دلیل برنامه‌ریزی و نظارت است و حوزه جوان اکوتوریسم کشور و استان مرکزی نیز باید واقع‌گرایانه و با وسواس در حفاظت از منابع پایه در این زمینه وارد شود. این راهنمای طبیعت‌گردی بیان کرد: وجود غارهای اعجاب‌انگیز، کویر، جاذبه‌های تاریخی، روستاهای با اصالت، زیرساخت‌های توریسم سلامت و ده‌ها قابلیت دیگر گردشگری در نوار جنوبی استان و شهرستان‌های خمین، دلیجان و محلات موقعیتی استثنایی است که می‌تواند اقتصاد این مناطق را متحول کند به شرطی که مسئولان، جوامع محلی، راهنمایان تورها و آژانس‌ها و گردشگران هرکدام حریم و تکالیف خود را بدانند و در گفتمانی هدفمند حرکت کنند. مشرفی بیان کرد: ایجاد مکانی با شمایل سنتی در یک روستا، برای بومگردی علمی کفایت نمی‌کند و باید کلیت فرهنگ آن منطقه در برنامه هدفمند به گردشگر ارائه شود ضمن آنکه فضای تقابل جوامع محلی و گردشگر باید هرچه زودتر شکسته شود و نمی‌توان بدون برنامه و خارج از عرف و اعتقادات جوامع محلی پذیرای گردشگر بود و نسبت به خطر آسیب‌پذیری فرهنگ بومی بی‌تفاوت بود و این اتفاقی است که اکنون بسیاری از دلسوزان حوزه گردشگری را نگران کرده است.
صدور مجوز اصلاح و ایجاد ۱۴ اقامتگاه بومگردی
مسئول اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خمین نیز از صدور مجوز برای اصلاح و ایجاد ۱۴ اقامتگاه بومگردی در این شهرستان در سال جاری خبر داد و گفت: مجوز راه‌اندازی اقامتگاه در روستاهای «یوجان»، «حسین آباد»، «رشیدآباد»، «کفسان»، «زورقان»، «رباط‌مراد»، «قورچی‌باشی»، «کاظم‌آباد»، «آشناخور»، «اسدآباد»، «فرج‌آباد»، «بهدشت»، «سرکوبه»، «خان‌آباد» و «رضاآباد» صادر شده است. علی مشهدی افزود: ۲ اقامتگاه در سرکوبه و بهدشت راه‌اندازی شده است و بقیه در حال تغییر و تبدیل فضای فیزیکی خانه‌های روستایی با کاربری اقامتگاه بومگردی است و این اقامتگاه‌ها در مسیر محور گردشگری خمین - دلیجان و شازند راه‌اندازی می‌شوند. او با بیان اینکه با راه‌اندازی هر اقامتگاه بومگردی حداقل سه فرصت شغلی مستقیم فراهم می‌شود. اظهار داشت: به‌منظور ساخت اماکن بومگردی و تبدیل خانه‌های روستایی به اقامتگاه، تسهیلات کم‌بهره ۶ درصدی پیش‌بینی‌شده است.
مسئول اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خمین ادامه داد: هرسال در فصول مختلف روستاهای خمین پذیرای گردشگران زیادی است و باید اماکن اقامتی در روستاهای هدف تقویت شود. مشهدی با تأکید بر بازاریابی، تبلیغات و معرفی اقامتگاه‌های بومگردی گفت: خمین مقصد گردشگری نیست و گردشگران برای اقامت در این شهرستان حضور پیدا نمی‌کنند و ابتدا باید این مسئله از سوی تصمیم سازان و مردم مدنظر باشد. او توضیح داد: بخش خصوصی در زمینه تبلیغات برای اقامت گردشگران در خمین عملکرد موفقی ندارد و باید از تبلیغات چهره به چهره، فضای مجازی و نمایشگاهی برای ماندگاری گردشگران در این شهرستان استفاده کند. مسئول اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خمین افزود: توسعه اقامتگاه‌های بومگردی راهکاری برای حل مشکل کوتاه بودن زمان اقامت گردشگران در این شهرستان است.
حوزه بومگردی در صنعت گردشگری خمین مغفول مانده است
بخشدار کمره خمین با بیان اینکه حوزه بومگردی در صنعت گردشگری شهرستان مغفول مانده است، گفت: این شهرستان ظرفیت‌های بکر و موقعیت‌های استثنایی چون بیت تاریخی امام خمینی (ره)، سنگ‌نگاره‌ها، دستکن‌ها و طبیعت منحصربه‌فرد را دارد.
احمد اسدی از مصوبه هیئت دولت درباره محور گردشگری دلیجان، محلات، خمین و شازند خبر داد و افزود: غار نخجیر در دلیجان، گلخانه‌های محلات، ارگ تاریخی میشیجان، بیت تاریخی امام راحل، سنگ‌نگاره‌های تیمره، امامزادگان، قبرستان ارامنه و کلیسا در خمین و پیست اسکی در شازند چهار شهرستان استان مرکزی را در محور گردشگری قرار داده است.
بخشدار بخش کمره خمین تصریح کرد: ایجاد جاده مواصلاتی این محور گردشگری امکان حضور روستاییان برای فروش محصولات خود را فراهم می‌کند، ضمن آنکه عبور مسافران یزد، شیراز و اصفهان از این مسیر به غرب کشور سبب بازدید از مناطق گردشگری و اسکان در روستا و فروش محصولات و صنایع‌دستی روستایی می‌شود.
او اضافه کرد: بومگردی با ایجاد فرصت پیشرفت و توسعه اقتصادی می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای سایر منابع درآمد برای مردم منطقه محسوب شده و از روی آوردن افراد محلی به راه‌های دیگر کسب درآمد مانند فروش زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی جلوگیری کند. او اظهار داشت: مردم محلی با نمایش آداب‌ورسوم خود به گردشگران، فروش محصولات صنایع‌دستی و مشارکت دادن آنان در فعالیت‌های روزانه خود و حضور در اقامتگاه‌های بومگردی می‌توانند درآمد کسب کنند اما باید بدانند اولین چیز در این خصوص حفظ اصالت فرهنگی است و باید در این مورد آگاهانه عمل کنند. اسدی اظهار داشت: گردشگران نیز به‌واسطه حضور در اقامتگاه‌های بومگردی حاضر به‌صرف هزینه هستند و انتظار دارند که در قبال آن بهترین خدمات رفاهی و تجربه زیست در فرهنگ بومی نصیبشان شود.
